Ήλιος

Ο Ήλιος μας είναι ένα άστρο, όμοιο με τα άστρα που λαμπιρίζουν στον νυχτερινό ουρανό. Αλλά επειδή ο Ήλιος είναι πολύ κοντά στη Γη από οποιοδήποτε άλλο άστρο, φαίνεται πολύ μεγάλος και φωτεινός. Χωρίς το φως και την θερμότητά του δεν θα μπορούσε να υπάρξει ζωή στον πλανήτη μας. Πολλοί αρχαίοι πολιτισμοί λάτρεψαν και δόξαζαν τον Ήλιο, και δεν δίσταζαν να τον θεοποιήσουν. Ανάμεσα τους οι αρχαίοι Έλληνες και Αιγύπτιοι, οι Αζτέκοι, οι ιθαγενής της Αμερικής και οι Κινέζοι, οι οποίοι μάλιστα πίστευαν στην παρουσία ακόμα και δέκα Ήλιων.

Ο Ήλιος είναι μια τεράστια μπάλα αερίων και αποτελείται κυρίως από υδρογόνο και ήλιο, τα δύο απλούστερα και ελαφρύτερα χημικά συστατικά του σύμπαντος. Τα αέρια αυτά είναι τόσο θερμά που κάνουν τον Ήλιο να λάμπει. Ο Ήλιος δεν "καιει" με τον ίδιο τρόπο όπως η φωτιά. Αντίθετα, η θερμότητα και η πίεση στο εσωτερικό του προκαλεί την τήξη των ατόμων υδρογόνου και ηλίου, ή την συνένωσή τους, παράγοντας πυρηνική ενέργεια. Είναι κάπου 333.400 φορές πιο συμπαγές από τη Γη και αποτελεί το 99, 8% της συνολικής μάζας ολόκληρου του ηλιακού συστήματος. Συγκρατείται σαν μια ομοιόμορφη μάζα εξαιτίας της βαρυτικής έλξης παράγοντας τεράστιες πιέσεις και θερμοκρασίες στον πυρήνα του (περισσότερο από ένα δις φορές από την ατμόσφαιρα της Γης, με πυκνότητα που φτάνει τις 160 φορές από αυτή του νερού).

Ο Ήλιος και οι πλανήτες σχηματίστηκαν πριν από 4,5 δισεκατομμύρια χρόνια από ένα νέφος διαστρικής σκόνης. Αυτό το νέφος σταδιακά συμπυκνώθηκε για να σχηματίσει μια "πρωταρχική μάζα αερίων" (protostar) -μια μπάλα αερίων που ολοένα και θερμαίνεται καθώς συμπιέζεται από την ίδια της την βαρύτητα. Τελικά, η θερμοκρασία στην καρδιά του νεαρού Ήλιου έφτασε τους 10 εκατομμύρια βαθμούς Κελσίου -αρκετά θερμό για την έναρξη των πυρηνικών αντιδράσεων- σηματοδοτώντας την γέννηση του Ήλιου. Υπάρχει αρκετό υδρογόνο στον πυρήνα του για τα επόμενα 5 δισεκατομμύρια χρόνια.

Στον πυρήνα του Ήλιου η θερμοκρασία που δεσπόζει αυτή τη στιγμή φτάνει τους 16 εκατομμύρια βαθμούς, ενώ η εκπεμπόμενη ενέργεια εμποδίζει την κατάρρευση του άστρου και τον διατηρεί σε αέρινη μορφή. Η συνολική ακτινοβολούμενη ενέργεια φτάνει τα 383 πεντάκις κιλοβάτ, η οποίο αντιστοιχεί σε 100 δις τόνους εκρήξεων TNT το δευτερόλεπτο!

Το επόμενο κοντινότερο άστρο ως προς τη Γη είναι το Άλφα του Κενταύρου (Proxima Centauri) σε απόσταση 286.000 φορές την απόσταση Γης-Ήλιου. Υπάρχουν πιθανότατα δισεκατομμύρια άστρα στον Γαλαξία μας (και άλλοι τόσοι γαλαξίες στο Σύμπαν), όμως ο Ήλιος είναι για μας το σημαντικότερο, διότι μας διατηρεί στη ζωή. Αν και μόνο το μισό δισεκατομμυριοστό της συνολικής ενέργειας που εκπέμπει ο Ήλιος απορροφάται από την επιφάνεια της Γης, εν τούτοις αυτό είναι αρκετό για να κινητοποιήσει μια αλυσίδα βιολογικών και γεωλογικών φαινομένων που στη συνέχεια δημιουργούν και συντηρούν το φαινόμενο της ζωής.

Η ηλιακή ενέργεια εξατμίζει το νερό σχηματίζοντας τα σύννεφα και τη βροχή και κινητοποιεί το φαινόμενο της φωτοσύνθεσης, συνθέτοντας τη χλωροφύλλη των πράσινων φύλλων. Η δημιουργία της χλωροφύλλης με τη σειρά της παράγει τους υδρογονάνθρακες που αποτελούν τη βάση της ζωής πάνω στη Γη. Η ηλιακή ενέργεια προκαλεί -μαζί με την κλίση του άξονα περιστροφής της Γης- τις τέσσερις εποχές, επηρεάζει το κλίμα και τα θαλάσσια ρεύματα, όπως το Ρεύμα του Κόλπου, που μεταφέρουν ζεστό νερό από τις θάλασσες του ισημερινού στις ψυχρότερες βόρειες περιοχές και από εκεί κρύο νερό στις ζεστές ισημερινές περιοχές, κάνοντας ηπιότερα τα κλίματα περιοχών που αλλιώς θα ήταν ίσως ακατοίκητες.

Από Αφροδίτη Π.